Algemeen, In de media

Hoe een fraudeur werd veroordeeld en het NRC nu zwijgt

Gepubliceerd op • Geschreven door: Redactie
21
apr

Vandaag is Jonathan van der L. veroordeeld tot 2,5 jaar gevangenisstraf in verband met valsheid in geschrifte, oplichting, verduistering en witwassen in de zaak die het OM had aangespannen na aangifte door de christelijke en humanitaire goede doelen-organisatie HMC. Van der L. was gedurende een aantal jaren vanaf 2016 een vertrouwelijke bron van onderzoeksjournalist Joep Dohmen van NRC Handelsblad. Maar sinds Van der L. in 2020 in een civiel vonnis is veroordeeld, zwijgt NRC over deze zaak.

De rechtbank schrijft op haar website:
“De man maakte misbruik van het in hem gestelde vertrouwen als de ‘financiële man’ binnen de geloofsgemeenschap. Hij dacht alleen aan zijn eigen financiële gewin zodat hij aan een nieuw leven kon beginnen buiten de geloofsgemeenschap. Dit alles echter ten koste van (de leden van) de geloofsgemeenschap. De rechtbank rekent dit de man zwaar aan.”

Maar hoe zit het nu precies? In dit artikel willen we onze lezers meenemen in onze ervaringen van de afgelopen zes jaar, waarin we als geloofsgemeenschap ernstige schade hebben ondervonden door het handelen van met name Van der L. Dit met medewerking van onderzoeksjournalist Joep Dohmen van het NRC Handelsblad die vanwege een onthutsend gebrek aan kritiek aan Van der L. een platform bood voor Van der L.’s verdedigingsstrategie om ongegronde beschuldigingen te uiten. Deze werden vervolgens door weer andere media, maar in sommige gevallen ook door overheidsinstanties overgenomen.

Aangifte na dreigement

Het is 29 januari 2016 als bij enkele voorgangers en bestuurders een e-mail binnenkomt van afzender Jonathan van der L. “Ik heb besloten mijn werk met onmiddellijke ingang neer te leggen,” meldt hij, en: “Ik wil alleen met rust gelaten worden voor de rest van mijn leven, maar als er op een of andere manier naar me gebeten wordt, dan bijt ik terug.”

Binnen de twee weken die hierop volgen blijkt uit intern onderzoek dat Van der L. zo’n 8 miljoen euro heeft weggesluisd uit het vermogen van goede-doelenorganisatie HMC die zich inzet voor christelijke en humanitaire zendingsprojecten. Het bestuur doet meteen daarop aangifte bij de politie.

Lees ook het persbericht van HMC: Veroordeling in fraudezaak waarvoor HMC aangifte deed

Vertrouwen op slinkse wijze misbruikt

Van der L. maakte tot 2016 deel uit van CGN. Vanwege zijn achtergrond bij de FIOD en kennis van fiscale en juridische onderwerpen werden hem van 2007-2015 opdrachten toevertrouwd op juridisch en fiscaal gebied. Ook bekleedde hij een bestuursfunctie bij de goede doelenorganisatie HMC. Maar op geraffineerde wijze sluisde hij via een speciaal daarvoor opgerichte stichting in Panama met een misleidende naam, valse leningsovereenkomsten, valse facturen, nagemaakte handtekeningen en via bankrekeningen in Dubai miljoenen weg die bedoeld waren om mensen in arme landen een kans te geven op een waardig bestaan. Of zoals de officier van justitie het uitdrukte tijdens de inhoudelijke behandeling ter zitting: “Juist op het punt van vertrouwen heeft verdachte op slinkse wijze misbruik gemaakt.”

Terugbijten

Van der L. voerde na de aangifte door HMC de strategie uit die hij had aangekondigd. Hij beet terug. De voorbereidingen had hij zorgvuldig getroffen.

Al in februari 2016, nog voordat Van der L. begin maart werd gearresteerd, had hij een website in voorbereiding onder de domeinnaam bccleaks.nl waar hij, zo zei hij tegen de websitebouwer, “dingen op zou posten die reguliere media niet willen publiceren.”

Toen hij in augustus 2016 uit voorlopige hechtenis op vrije voeten kwam, nam hij een advocaat in de arm die op zijn site reclame maakte dat hij als voormalig journalist “als geen ander de media weet te bespelen in het voordeel van uw zaak”. Van der L. dacht dat het in zijn voordeel zou werken als hij zijn vroegere omgeving via de media kon wegzetten als ‘schimmig’ en ‘crimineel’ en zichzelf als slachtoffer van die omgeving.

NRC Handelsblad, Joep Dohmen en Jonathan van der L.

En dat is precies wat Joep Dohmen van het NRC Handelsblad deed, niet lang daarna. In het najaar van 2016 verscheen een bizar drieluik van zijn hand over de geloofsgemeenschap, met speculaties over kinderarbeid, belastingfraude en zelfverrijking door de leiders van de geloofsgemeenschap. Dohmen zei dat hij over 200.000 e-mails, documenten en beeldmateriaal beschikte waar de FIOD beslag op zou hebben gelegd. Maar hij had geen materiaal van de FIOD gekregen, alleen van de op dat moment verdachte maar nu veroordeelde Jonathan van der L.

Van der L. was niet alleen bron, maar diende ook als fiscaaltechnische vraagbaak voor Dohmen, blijkt uit e-mailverkeer tussen de twee. Hij was degene die de duiding mocht geven aan informatie die hij zelf had verschaft. En wanneer NRC en Dohmen werden aangesproken op hun journalistieke handelen, hielp Van der L. Dohmen bij de beantwoording van klachten tegen de krant.

Dohmen wilde niet dat zijn samenwerking met Van der L. bekend zou worden, blijkt uit e-mailverkeer dat CGN heeft ingezien.

Georganiseerde operatie

Bovendien was Van der L. de voornaamste, zo niet enige bron voor Dohmen. Dohmen raadpleegde ook wel andere mensen, maar deze personen bleken samen met Van der L. deel uit te maken van een groep onder de naam ‘BCC Exposed’, die elkaar geheimhouding beloofden en zich verenigd hadden om indien mogelijk via een zorgvuldig voorbereide aangifte een einde te maken aan het voortbestaan van de geloofsgemeenschap.

In deze groep bevond zich Oscar Floor die in het voorjaar van 2016 een Facebook-pagina startte, waarop hij schreef dat hij een open dialoog met de geloofsgemeenschap wil. Maar in plaats daarvan heeft hij zijn platform gebruikt als echoput van de lastercampagne en chantage die gaande was.

Ook Sander de Boer was onderdeel van deze groep, en bleek bereid om zogenaamd uit eigen naam informatie over de geloofsgemeenschap te delen met de media, Belastingdienst en andere stakeholders van CGN.

En Ben van Wijhe, die topadvocaat Aldo Verbruggen inschakelde om een vernietigende aangifte tegen BCC voor te bereiden (die er nooit kwam). Hij deinsde er niet voor terug om het private Israëlische paramilitaire Psy-group te betrekken bij een opdracht voor een beïnvloedingsoperatie tegen de christelijke geloofsgemeenschap.

Chantage, afpersingen en bedreigingen

Kort na de arrestatie van Jonathan van der L. werden in maart 2016 diverse personen en organisaties in het netwerk van de geloofsgemeenschap het doelwit van bedreigingen en afpersingspogingen door een persoon die verklaarde een connectie te hebben met Van der L. De afpersingseis bedroeg 850.000 euro en de bedreigingen waren in de eerste plaats dat als niet werd betaald, reputatie-schadelijke informatie naar de pers zou worden gelekt. Volgens de afperser zou de informatie door Van der L. zijn verstrekt.

Later werden de dreigementen ernstiger, waaronder bedreigingen met fysiek geweld. Op internet verschenen grove, beledigende berichten, die gericht waren tegen dezelfde personen en organisaties. Van de bedreigingen, afpersingspogingen, en smaad en laster is aangifte gedaan bij de politie.

In september 2021 werd naar aanleiding hiervan in Spanje een Nederlander gearresteerd als verdachte in deze zaak. Deze man zit sindsdien in voorarrest in Nederland in afwachting van zijn berechting. Wij kunnen niet bevestigen wie bron is voor deze man en wat zijn motieven zijn.

Valse beschuldigingen leidden tot onderzoek

Van der L.’s strategie was de aandacht af te leiden van zijn eigen fraude naar vermeende laakbare omstandigheden in zijn vroegere omgeving. Met name waren zijn pogingen daartoe gericht op voorgangers binnen de geloofsgemeenschap. Hierin is hij een tijd lang geslaagd in die zin dat zijn beschuldigingen hebben geleid tot een aantal energie-, tijd- en geldvretende processen.

In de gevangenis schreef Van der L. 40 A-4tjes vol met beschuldigingen aan het adres van zijn vroegere omgeving. Deze aantijgingen, evenals krantenartikelen uit de Noorse krant Dagens Næringsliv en het NRC Handelsblad in november 2016 – met Van der L. als bron, vormden de basis voor een uitgebreid onderzoek door Økokrim (de Noorse FIOD) naar Bernt Aksel Larsen, Kåre J. Smith en twee andere BCC leden. Het onderzoek duurde meer dan drie jaar en omvatte duizenden pagina’s uit de e-mailbox van Van der L. Het onderzoek resulteerde in maart 2020 in een volledige zuivering van alle vier verdachten.

In Nederland startten de FIOD en de Belastingdienst een onderzoek naar Jan-Hein Staal en zijn BV, ook gebaseerd op de 40 pagina’s van Van der L. en de omvangrijke artikelenserie in het NRC Handelsblad. Staal is landelijk voorganger in de geloofsgemeenschap in Nederland. Hij was degene die als voormalig voorzitter van HMC in 2016 onderzoek en aangifte tegen Van der L. had gedaan. Ook dit onderzoek is afgerond zonder dat er iets onrechtmatigs is gevonden.

Schade

De schade door de laster die over ons is uitgestort, is groot. Toen het NRC Handelsblad eenmaal een beeld had neergezet, begon voor ons een bijna onbegonnen strijd om met feiten de waarheid naar voren te brengen en valse beschuldigingen van tafel te krijgen. Terwijl de maatschappij juist van dergelijke toonaangevende media zou mogen verwachten dat zij zich inspannen voor degelijk journalistiek onderzoek en toetsing, waardoor de maatschappij, overheidsinstanties én slachtoffers beschermd worden tegen chantage en leugens.

CGN-gemeenten, bestuurders en individuele gemeenteleden zijn talloze keren geconfronteerd met de gevolgen van de framing die met name het NRC Handelsblad bleef herhalen. Zoals hierboven toegelicht moest ook de internationale geloofsgemeenschap het ontgelden. Van der L en anderen werkten actief samen met enkele toonaangevende buitenlandse media om de wereldwijde geloofsgemeenschap en haar voorgangers in een kwaad daglicht te stellen. Vandaag publiceerde BCC een uitgebreid verslag over deze mediacampagne op haar website.

Lees het artikel op de website van BCC (Engels): Source of Brennpunkt-documentary sentenced to 2,5 years in prison

NRC Handelsblad en Joep Dohmen zwijgen

Sinds het civiele vonnis in 2020 hebben het NRC Handelsblad en Joep Dohmen niets meer van zich laten horen over deze zaak, terwijl andere media wel verslag deden van het civiele vonnis en de verdere ontwikkelingen. Ook rond het strafproces heeft NRC geen enkele belangstelling meer getoond voor de zaak. De hele handelwijze van het NRC rond deze zaak en de geloofsgemeenschap nemen wij het NRC kwalijk en zien wij als journalistiek onethisch.

Ten slotte

Vandaag sprak de rechter zich uit. We zijn er dankbaar voor dat het recht zijn beloop heeft gekregen, dat Van der L. inmiddels zijn beschuldigingen heeft ingetrokken en medewerking verleent aan het herstel van schade. Wij zien er met het bestuur van HMC naar uit dat HMC en wij allen deze zaak achter ons kunnen laten en ons weer volledig kunnen richten op onze christelijke missie: vanuit een Bijbelse visie mensen wereldwijd met woord en daad helpen aan een waardig en gelukkig bestaan.

Update op 22 april 2022, 14:37 uur

Nadat we dit artikel gistermiddag op 21 april om 16:32 uur hebben gepubliceerd, hebben we verschillende media hiervan middels een mail op de hoogte gebracht, waaronder het NRC. Inmiddels heeft ook het NRC een kort bericht gepubliceerd in verband met de uitspraak in de strafzaak. Wij vinden het ernstig dat zij in hun berichtgeving de onterechte beschuldigingen blijven herhalen die zij eerder hebben gepubliceerd, waarvan de nu veroordeelde Van der L. de bron is.

Lees ook: